Hà Thúc Sinh
Xe veà tôùi Saøi Goøn vaøo moät chieàu cuoái naêm, ñeán ngaõ ba reõ vaøo Khaùm Lôùn thì keït. Ngöôøi tuø baán loaïn vì moùt tieåu tieän. Bieát xin xoû luùc naøy voâ ích, anh caén raêng chòu cho ñeán luùc öôùt heát ñuõng quaàn. Caùi hænh muõi khoù chòu laøm giaûm neùt voâ caûm treân khuoân maët ngöôøi coâng an treû aùp giaûi. Nhöng chaéc ñaõ quen vôùi phía traùi "thieân ñöôøng," anh ta yeân laëng.
Ngöôøi tuø nhìn ra doøng ñôøi ngoaøi oâ cöûa löôùi. Naéng chieàu oùng côn möa nhoû, khoùi ñeø thaáp maùi quaùn, böôùc chaân ngöôøi nhö dính loái ñi. Xa quaù, taùch bieät quaù, caûnh ñôøi khoâng haøm chöùa moät khôi daäy naøo cho anh, daãu laø söï toø moø gaàn vôùi baûn naêng, thaäm chí chuùt buoàn. Anh quay vaøo nhö traùnh nhìn moät taám göông vöøa soi roõ thaân anh nhö hoøn soûi, quen ñeán lyø söï traàm tích döôùi söùc naëng thôøi gian. Hai möôi moát naêm heát nhaø tuø naøy sang nhaø tuø noï, anh töï hoûi sao loøng döûng döng, ñeán noãi buoàn cuõng traéng? May, coù theá chöù! Anh vöøa nghe ñaâu saâu trong taâm khaûm maùy ñoäng chuùt luyeán tieác nhöõng naêm ñaàu tuø toäi. OÂi tuoåi treû ñaâu cuõng laø tuoåi treû, duø tuoåi treû trong tuø. Thaân xaùc maøu môõ ngaøy aáy gaùnh naëng ñôøi chöa ñeø noåi haït maàm hy voïng. Ñoù laø khoaûng thôøi gian anh coøn chia xeû ñöôïc vôùi caùc baïn boùng loàng loäng moät ngöôøi nöõ khoâng coù thöïc, coøn aên ngon laønh moùn aên töôûng töôïng sôï chöa töøng höôûng trong ñôøi, coøn mô ñöôïc loaøi chim caùnh roäng phuû maùt baàu trôøi ngoaøi khung cöûa heïp, moät ñoám löûa ñaàu thuoác nghó ra caû moät ñaùm chaùy lôùn, nghe ra tieáng chaán ñoäng caøn khoân cuûa chuù deá ñeâm töôûng laø nhoû beù laïc loaøi.
Lao tuø tieâu hoang ñôøi anh nhöng anh khoâng chaän tay noù ñöôïc. Heát roài, mô moäng aáy seõ khoâng bao giôø coøn nöõa?
"Æa ñaáy aø?"
"Daï khoâng."
"Thoái quaù!"
Anh tính noùi laâu roài anh ñaõ xa laï muøi thôm nhöng yeân laëng. Ngöôøi coâng an aùp giaûi ñoát thuoác huùt moät mình, moät laùt laïi ngöùa mieäng hoûi, kieåu moâng lung:
"Cuoái naêm sao chuyeån traïi moãi mình ha?"
"Daï ñaâu bieát."
"Phaûn ñoäng toäi to nhö coät ñình, va söng traùn theá kia maø cöù khoâng bieát. Tröôùc ngheà gì?"
"Toâi daïy hoïc."
"AØ, trí thöùc..."
Ngöôøi coâng an boû löûng nhöng anh hieåu. Neùn laém anh môùi khoâng baät cöôøi. Töø bình minh nhaân loaïi trai saên baén gaùi haùi löôïm, lôøi ca ngôïi boä oùc cheá ra löôõi dao, muõi teân, caùi thuùng, caùi roå lôùn maõi theo quaù trình thaêng tieán, deø ñaâu coù luùc bò chaän ñöùng ôû cuoái theá kyû 20. Boä oùc hoaù thaønh ñoái töôïng caàn thuû tieâu cuûa cheá ñoä. Cuõng toát thoâi! Nhöng khoâng neân noùi ñieàu ñuùng hôn vaøo tai keû voán ñaõ tin lôøi y laø ñuùng nhaát, anh daën loøng, roài anh töï xoa dòu baèng yù nghó y coi mình laø toäi phaïm nguy hieåm nhöng caám sao ñöôïc mình coi y laø moät naïn nhaân ñaùng thöông.
Xe laïi chuyeån baùnh. Thaáp thoaùng xa xa caùnh coång daãn vaøo Khaùm Lôùn. Nhöõng haøng goøn, tröùng caù xanh quanh naêm beân ñaøng khoâng giuùp anh nhôù roõ anh ñaõ trôû laïi choán cuõ bao laàn. Nhöng khaùc gì nhau duø choã naøy choã noï, khi maø choã naøo cuõng chæ phaûn aûnh maët tieâu cöïc nhaát cuûa söï caêm thuø voâ loái? Ñoù laø choã cuõng con ngöôøi cho aên môùi ñöôïc aên, cho nguû môùi ñöôïc nguû, cho soáng ñöôïc soáng, baét cheát phaûi cheát; choã con ngöôøi trôû laïi söï traàn truoàng khoâng ngöôïng ngaäp buoåi ñaàu ñôøi, vaø söï soáng hoaøn toaøn tuyø thuoäc nhö treû sô sinh, coù hieän taïi mong manh vaø töông lai laø ñieàu baát khaû yù thöùc.
Xe ñaäu. Ngöôøi coâng an aùp giaûi chaø tay treân baùng suùng, ñoät ngoät leân tieáng, "Theá naøo chaû gaëp laïi ñoàng caûnh cuõ, vui nhaù!" Anh tính noùi "toâi coù haøng trieäu ñoàng caûnh, ñaâu chaû gaëp," nhöng thoâi. Ngöôøi coâng an nhìn ra ngoaøi saân nhoán nhaùo nhöõng ñoàng nghieäp, nhôù caû ngaøy ñöôøng teân tuø khoâng laøm phieàn ñieàu gì, anh ta buoät mieäng gia aân cho tí tin vui:
"Luùc naøy thaû nhieàu ñaáy, neáu ñöôïc thaû tính laøm gì naøo?"
"Seõ daïy ñoát."
"Haû?"
"Caùi di saûn u toái kieân coá kia."
Ngöôøi coâng an treû bieán saéc. Anh ta môû cöûa, noùi nhoû vôùi maáy ñoàng nghieäp, keá haát muõi suùng ra leänh cho anh böôùc xuoáng. "Ñ.m. maøy tính thieâu soáng caùc oâng ñaáy!" Anh laàm luõi böôùc theo moät cai tuø giaø coù boä maët haèn hoïc vöøa chöûi xeùo anh. Ñaàu anh naûy yù nghó vui vui: Hoaù ra laõo ta chöa voâ caûm.
Rôøi phoøng giaùm thò laõo khua xaâu chìa khoaù daãn anh veà khu giam, giöõa ñöôøng nghó sao, baûo:
"Daùm saép ñöôïc veà ñaáy, giöõ laáy moàm meùp."
"..."
"Maø naøy, neáu ñöôïc ñi nöôùc ngoaøi, ñi khoâng?"
Anh ñaùp, lôøi nhö ñaõ hôøm saün töø laâu:
"Khoâng."
"Ñieân aø?"
Gioïng anh hôi ñanh:
"Ñi heát ai daïy treû?"
"Daïy gì?"
"Thì daïy ñoát."
"Nöõa!"
"Theá ñaáy, ñoát saïch lao tuø ñaõ giam caàm heát tuoåi treû chuùng ta."
Caùnh cöûa saét kheùp laïi. Trí nhôù anh khi khoâng hoài phuïc, ít ra ñuû ñeå anh nhôù nhöõng laàn tröôùc noù saäp caùch thoâ baïo, laïnh luøng; laàn naøy nheï, hôi löôõng löï nöõa. Anh nhuû loøng bieát ñaâu coù ngöôøi cai tuø vöøa hieåu ra ngoïn löûa khoâng taøn aùc cuûa moät ngöôøi tuø.
Roài anh naèm xuoáng goái tay trong boùng toái, thoaùng choác mô laïi giaác mô vaãn thôm cuoäc ñôøi daãu ñaõ troän muøi nöôùc maét, coù tieáng cöôøi tuoåi treû baát chaáp ran ran, coù loaøi chim tung khung cöûa heïp phuû caùnh maùt trôøi, coù löûa chaùy vaø nhaát laø coù haït hy voïng naûy maàm vaøo moät bình minh môùi. Tieáng deá laïi vang vang, chaán ñoäng. Anh xoay nghieâng, môû maét cöôøi vaøo goùc toái, noùi kheõ, "Maøy, vaãn y nguyeân, khoâng suy suyeån chuùt naøo!
